TSVA GAP Sisakat DLD Area 3

ส.สัตวแพทย์ควบคุมฟาร์มสุกร จบโครงการ TSVA สัญจรอีสานที่ศรีสะเกษ มีเกษตรกรรุ่นใหม่ร่วมฟังเป็นจำนวนมาก
1 กันยายน 2568 ศรีสะเกษ - เกษตรกรในพื้นที่อีสานตอนล่างเข้าร่วมฟัง TSVA สัญจรเป็นจำนวนมากโดยส่วนใหญ่เป็นคนรุ่นใหม่
          นายชยุต รุ่งพัฒนาชัยกุลนายกสมาคมผู้เลี้ยงสุกรภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ได้กล่าวต้อนรับผู้เข้าร่วมเสวนาที่เป็นเกษตรกรผู้เลี้ยงสุกรในเวทีเสวนา TSVA สัญจร ฝากเกษตรกรให้นำความรู้ต่างๆ เหล่านี้ไปใช้ประโยชน์ในฟาร์ม นายธาตรี สิริรุ่งวนิชรองผู้ว่าราชการจังหวัดศรีสะเกษ ให้เกียรติเป็นประธานในการเปิดการประชุม โดยนายสัตวแพทย์นัทธ์เวโรจน์ บูชาพัฒน์ ปศุสัตว์จังหวัดศรีสะเกษเป็นผู้กล่าวรายงาน ถึงวัตถุประสงค์ในการจัดงานในครั้งนี้เพื่อให้เกษตรกรนำความรู้ไปปฏิบัติด้านการจัดการด้านสุขภาพสัตว์ในฟาร์มซึ่งถือว่าเป็นภาระกิจหลักในด้านการจัดการด้านความปลอดภัยทางชีวภาพ

          นายธาตรี สิริรุ่งวนิชรองผู้ว่าราชการจังหวัดศรีสะเกษได้กล่าวถึงปัญหาต่างๆ ของเกษตรกรผู้เลี้ยงสุกรตั้งแต่ปัญหาวัตถุดิบราคาสูง โครงสร้างต่างๆ ที่กำหนดโดยภาครัฐ เช่น มาตรการ 3:1 ที่ใช้กับข้าวโพด โดยสรุปท่านรองผู้ว่าราชการจังหวัดศรีสะเกษเป็นผู้ที่มีความรู้รอบด้านกับการประกอบอาชีพสุกรเป็นอย่างดี ทำให้พื้นที่จังหวัดศรีสะเกษยังคงมีการเลี้ยงสุกรอย่างหนาแน่น ในขณะที่ผู้เข้าร่วมประชุมจะอยู่ในวัยหนุ่มสาวเป็นส่วนใหญ่
          สำหรับกิจกรรมแรกในการเสวนาจะเป็นการนำเสนอ “รายย่อยทำอย่างไรจึงรอดพ้นโรคอหิวาแอฟริกาในสุกร” โดยคุณอุดมศักดิ์ แก้วจันทร์วงษ์ เลขานุการชมรมผู้เลี้ยงสุกรภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งเป็นการนำเสนอจากประสบการณ์จริงที่ใช้ในฟาร์ม เป็นการลดการต่อเชื้อ การใช้หลักของ Biosecurity แบบง่ายๆ โดยเน้นไปถึงการตัดช่องทางในการต่อเชื้อจากส่วนงานหนึ่งไปยังส่วนงานหนึ่ง โดยมีลักษณะของฟาร์มปิดในระบบเปิด ที่สามารถใช้มุ้งเขียวมาป้องกันพาหะนำโรคที่เป็นแมลง นก หนูต่างๆ ได้ ได้กล่าวถึงความเสี่ยงในกิจกรรมต่างๆ ของฟาร์ม ที่ใช้กันมาตั้งแต่ในอดีต ซึ่งเป็นจุดที่ต้องเปลี่ยน เช่น การเข้าจับสุกรขายของฟาร์มรายย่อยที่ส่วนใหญ่ยังไม่ได้แยกส่วนจุดขาย การนำเสนอของคุณอุดมศักดิ์แก้วจันทร์วงศ์ถือว่าเกษตรกรสามารถนำไปใช้จริงได้อย่างมากเพราะเป็นการประยุกต์ใช้จากฟาร์มรายย่อยด้วยกันที่มีจำนวนสุกรไม่มากนัก

          ช่วง TSVA สัญจร ขันน็อต Biosecurity ศาสตราจารย์รุ่งโรจน์ ธนาวงศ์นุเวช ที่ปรึกษาสมาคมสัตวแพทย์ควบคุมฟาร์มสุกรไทย ได้ย้อนความเป็นมาถึงการระบาดของโรค ASF ที่เคลื่อนตัวมาทางด้านเอเชียตะวันออกที่เริ่มมีการระบาดในไซบีเรียในปี 2560 และเข้าประเทศจีนในปี 2561 และกระจายตัวอย่างรวดเร็วในประเทศจีนเพราะส่วนหนึ่งของฟาร์มรายย่อยมีการใช้เศษอาหารในการเลี้ยงสุกร โดยมีการต่อเชื้ออย่างต่อเนื่อง ช่วงการระบาดใหม่ๆ ประเทศญี่ปุ่นกับไต้หวันมีมาตรการเข้มงวดมากในการป้องกันการเกิดการระบาดของเชื้อ จนปัจจุบัน 2 ประเทศนี้ก็ยังไม่มีการระบาดของโรคดังกล่าว
          ถึงแม้ว่ามีการผลิต 3-4 วัคซีนได้ในประเทศเวียดนาม แต่ก็ยังคงมีการระบาดอย่างรุนแรงในปัจจุบัน อาจารย์ได้เตือนเกษตรกรในเรื่องของการนำวัคซีนจากเวียดนามที่ยังไม่ได้สร้างความเชื่อมั่นมาจำหน่ายในประเทศไทย ให้ระวัง เพราะมันจะเกิดในกรณีของวัคซีนไวรัสที่สามารถติดจากวัคซีนได้ด้วย
ในกรณีที่ฟาร์มเคยระบาดและถึงแม้จะมีการฆ่าเชื้อในฟาร์มไปแล้วก็ตาม เพื่อความปลอดภัย ถ้าจะต้องมีการลงเลี้ยงใหม่ แนะนำให้ลงในลักษณะบางส่วน เช่น 10% ของการเลี้ยงปกติ ที่เรียกว่า sentinel ซึ่งถ้ามีการติดเชื้อก็จะสร้างความเสียหายได้ไม่มาก

          มีการเปรียบเทียบความรุนแรงของการระบาดเทียบกับโรคปากและเท้าเปื่อย โรคอหิวาแอฟริกาในสุกรจะมีการติดเชื้อไม่เร็วเท่าโรคปากและเท้าเปื่อย แต่อัตราการเสียชีวิตของสุกรมีสูงกว่ามาก
          สัตวแพทย์หญิง ดร.เมตตา เมฆานนท์ นายกสมาคมสัตวแพทย์ควบคุมฟาร์มสุกรไทย ได้กล่าวถึงการทดสอบวัคซีนของประเทศฟิลิปปินส์ที่เป็นโครงการของรัฐบาล โดยจะเริ่มทำการทดสอบจากฟาร์มที่มีการปล่อยเชื้อเป็นอันดับแรก มีการนำวัคซีนที่ออกสู่ตลาดแล้วในเวียดนามมาใช้ทดสอบ หลังการทดสอบก็จะมีการตรวจเลือดเป็นระยะๆเพื่อดูผลของวัคซีนแต่ละชนิด
          ได้กล่าวถึงการเลี้ยงสุกรในประเทศอินโดนีเซียที่มีลักษณะพื้นที่เป็นเกาะต่างๆ พื้นที่บางส่วนจะส่งหมูที่เลี้ยงไปยังประเทศสิงคโปร์แต่ช่วงหลังมีการติดเชื้อ
เกาะบาหลีจะเป็นเกาะที่ประสบความสำเร็จในการระวังป้องกันโรค มีระบบ Biosecurity ที่เข้มแข็งเป็นปัจจัยหลักในความสำเร็จของแต่ละฟาร์มที่ได้สำรวจ ราคาในกลุ่มเกาะบาหลีจะมีราคาอ่อนตัวเนื่องจากมีข้อจำกัดในการกระจายหมู ในพื้นที่ออกจำหน่ายในที่อื่นๆ ทำให้มีจำนวนหมูสะสมสร้างผลกระทบต่อราคาที่อ่อนตัวลง
ปัจจุบันการบริโภคหมูในเกาะชวาจะเป็นการนำเข้าเนื้อหมูแช่แข็งจากต่างประเทศทำให้ราคาหมูในพื้นที่ราคาลดลง
          หลังจากที่ประเทศมาเลเซียมีการติดเชื้อและมีการควบคุมโรคได้ไม่ดีนัก ทำให้จำนวนปริมาณสุกรลดลง การแก้ไขบริเวณชายแดนไทย – มาเลเซีย จึงเริ่มมีสูงขึ้น  การนำเข้าหมูเข้าประเทศสิงคโปร์ทั้งจากมาเลเซียและอินโดนีเซียที่นำเข้าหมูมีชีวิต เริ่มประสบปัญหามีเชื้อจึงชะลอการนำเข้าในกลุ่มดังกล่าวลง
การระบาดในเวียดนามในช่วงสิงหาคม 2568 ที่ผ่านมา ล่าสุดการระบาดมีความรุนแรงอย่างสูงมาก สาเหตุส่วนหนึ่งจากการใช้วัคซีนโดยเชื้อในวัคซีนไปรวมกับเชื้อที่อยู่ในธรรมชาติกลายเป็นสายพันธุ์ใหม่ และกระจายตัว ทำให้มีเชื้อที่มีความหลากหลายของสายพันธุ์มากขึ้น

          ประเทศไทยมีการประกาศการติดเชื้อโรคอหิวาต์แอฟริกาในสุกร อย่างเป็นทางการในเดือนมกราคม 2565 จุดที่ยังมีความเสี่ยง คือ จุดที่ติดชายแดนทางเหนือกับประเทศพม่า โดยในเขตพัทลุงภาคใต้ก็ยังมีความเสี่ยง เช่นกัน การเข้ามาของโรคอหิวาต์แอฟริกาในสุกรทำให้ระบบ Biosecurity ของทุกฟาร์มในประเทศดีขึ้นเป็นประโยชน์ต่อการป้องกันโรคสุกรอื่นๆ การลักลอบใช้วัคซีนก็ยังไม่เห็นประโยชน์ โดยราคาลักลอบที่สำรวจมาอยู่ที่ประมาณ 150 บาทต่อโดส การลักลอบนำเข้าผลิตภัณฑ์แปรรูปสุกรจากจีน เวียดนาม เมียนมา ก็ยังคงปรากฏให้เห็น

          ระบบคอมพาสเม้นท์ หรือ ฟาร์มปลอดโรค ASF ยังคงเป็นความหวังที่จะเป็นช่องทางในการระบายสินค้าสุกรสู่ตลาดต่างประเทศ เพื่อเป็นการบูรณาการต่อเนื่องตั้งแต่ฟาร์มจนถึงโรงเชือด โดยในกลุ่มของฟาร์มที่อยู่ในเครือข่ายจะมีมาตรฐานเดียวกัน มีทั้งฟาร์ม GAP และ ASF Free โดยมีเงื่อนไขไม่ปรากฏไวรัส ในรอบ 12 เดือนที่ผ่านมา โดยกรมปศุสัตว์จะเป็นผู้มอบใบอนุญาต ASF Free Farm มีอายุ 3 ปี ประเทศมาเลเซียและสิงคโปร์เป็น 2 ประเทศที่มาตรวจระบบคอมพาสเม้นท์ปลอด ASF บ้านเรา
          ผศ.น.สพ.ณัฐวุฒิ รัตนวานิชโรจน์ ผู้บริหารฟาร์ม RMC ในจังหวัดบุรีรัมย์ ได้กล่าวถึงฟาร์มในระบบจ้างเลี้ยงของบริษัทมีประมาณ 120 ฟาร์มได้ GAP ทั้งหมด ได้ใช้กรณีศึกษาจากประสบการณ์ตรงมานำเสนอ เพื่อใช้เป็นเกณฑ์ในการใช้บริหารด้านสุขภาพ และการป้องกันโรคในฟาร์ม โดยประเด็นแรกจะพูดถึง 3 สิ่งที่ต้องทำเพื่อหยุดการแพร่กระจายเมื่อความติดเชื้อ ASF
1. Early Detection (ตรวจพบเร็ว)
 ทำไมต้องตรวจพบเร็ว
o ระยะฟักตัว 4-22 วันสามารถแพร่เชื้อก่อนแสดงอาการป่วย
o การแพร่เชื้อต่ำ กำจัดตัวป่วยได้เร็ว
o ประเมินอย่างไร
o รอยโรคและอาการ
o ในพื้นที่ระยะเวลาและสถานที่การเกิดตัวป่วยที่ 2 ในโรงเรือนเดียวกัน
o การตรวจพบเร็ว แต่เท่าไหร่จึงเรียกว่าเร็ว
o Routine Surveillance
o นับจากมีอาการหรือ แม่ตาย
 วิธีการ
o ความเห็นผู้บรรยาย ยอม False Positive ดีกว่า False Negative
o ตรวจโดย ATK
o ตรวจโดย qPCR
 Early detection
o ตรวจโดย ATK
o ตรวจโดย qPCR
o ตรวจตัวแรกและตัวป่วยใหม่
 Isolation
o "แยก" ตัวที่ป่วยหรือสงสัยว่า ASF+ ทันที
o ประเมินการลุกลามของโรค
o คัดทิ้งในปริมาณที่เพียงพอ
2. Logistics (Flow) Analysis (วิเคราะห์การเคลื่อนที่ภายในฟาร์ม)
 โลจิสติกส์ หรือ ลอจิสติกส์ (Logistics) เป็นระบบการจัดการการส่งสินค้าข้อมูลและทรัพยากร จากจุดต้นทางไปยังจุดบริโภคตามความต้องการของลูกค้า โลจิสติกส์เกี่ยวข้องกับการผสมผสานของ ข้อมูล การขนส่ง การบริหารวัสดุคงคลัง การจัดการวัตถุดิบ การบรรจุหีบห่อ โลจิสติกส์เป็นช่องทางหนึ่งของห่วงโซ่อุปทานที่เพิ่มมูลค่าของการใช้ประโยชน์ของเวลาและสถานที่
3. Algorithm (กำหนดขั้นตอนการทำงานเมื่อเกิดการระบาด) : การวางแผนเพื่อรับมือการแพร่กระจายของ ASF เมื่อเกิดปัญหาขึ้นในฟาร์ม
 วัตถุประสงค์
o วางแผนล่วงหน้า รวดเร็ว ตัดเรื่องความรู้สึก(เสียดาย สงสาร)
o สามารถแก้ปัญหาถูกต้อง เป็นลำดับขั้นตอนความเสียหาย
o ลดความสับสน
o สื่อสารชัดเจนและครอบคลุม
 Algorithm ที่ควรจะเป็น
o กำหนดลำดับขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ชัดเจนเมื่อเกิดปัญหา (SOP หรือ Standard Operating Procedure)
o กำหนดระดับของความรุนแรงของปัญหา (จำนวนป่วย การแพร่กระจาย)
o กำหนดวิธีการ ผู้รับผิดชอบ เครื่องมือ ระยะเวลาเริ่มต้นและสิ้นสุดชัดเจน (SOP)
o ถูกต้องตามหลักวิชาการและทำได้จริง เช่น การใช้ยาฆ่าเชื้อ
o มีงบประมาณสนับสนุนที่เหมาะสม
o มีการปรับปรุงเป็นระยะตามความเหมาะสม

          การบรรยายอีกส่วนหนึ่งจะเป็นในเรื่องของการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีสำหรับฟาร์มสุกร บรรยายโดยนายสัตวแพทย์มาโนชญ์ วงศ์แวว นายสัตวแพทย์ชำนาญการพิเศษ ผู้อำนวยการส่วนมาตรฐานการปศุสัตว์ สำนักงานปศุสัตว์เขต 3 ซึ่งการบรรยายสู่ระบบมาตรฐานการเลี้ยง ซึ่งในส่วนของ GAP ได้เป็นภาคบังคับตั้งแต่ปี 2566 เป็นต้นมา กิจกรรมดังกล่าวมีผู้เลี้ยงสุกรในจังหวัดศรีสะเกษ และพื้นที่เขตปศุสัตว์ที่ 3 เข้าร่วมฟังเป็นจำนวนมากเต็มตามที่นั่งที่กำหนดไว้ \
          สมาคมสัตวแพทย์ควบคุมฟาร์มสุกรไทย กรมปศุสัตว์ สมาคมผู้เลี้ยงสุกรแห่งชาติ สมาคมพัฒนาธุรกิจสุกรไทย สมาคมผู้เลี้ยงสุกรภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และชมรมผู้เลี้ยงสุกรรายย่อยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ขอขอบคุณผู้เลี้ยงสุกรจังหวัดศรีสะเกษ และผู้เลี้ยงสุกรพื้นที่อีสานใต้ บริษัทด้านการเลี้ยงสุกร ฟาร์มสุกร ภาคธุรกิจจากบริษัทต่างๆ และสื่อมวลชนสายปศุสัตว์ ที่ร่วมให้การสนับสนุนในการจัดกิจกรรมในครั้งนี้