สรุปเรื่องที่น่าสนใจ 4 วิทยากรจากการสัมมนาวันที่ 13 มีนาคม 2562 ASF : The Disruption of ASEAN Pig Industry
สรุปเรื่องที่น่าสนใจ 4 วิทยากรจากการสัมมนาวันที่ 13 มีนาคม 2562
ASF : The Disruption of ASEAN Pig Industry
Vincent Ter Beek : เน้นย้ำประเด็นเรื่อง Early Detection, Compensation และ Transparency สถานการณ์ของโรคทวีปยุโรปพบการเกิดโรคครั้งแรกตั้งแต่ ปี 2007 รวม 16 ประเทศ ซึ่งมี 9 ประเทศอยู่ในสหภาพยุโรป (EU)
o 4 ประเทศ พบเฉพาะหมู่ป่า รวมทั้งประเทศ Czech Belgium โดย Belgium ยังคงสามารถส่งออกเนื้อสุกรไปยังกลุ่ม EU ได้ แต่ในประเทศในกลุ่มเอเชียห้ามนำเข้าประกอบด้วย จีน ฟิลิปปินส์ ญี่ปุ่น ไต้หวัน สิงคโปร์ มาเลเซีย และเกาหลีใต้
o 5 ประเทศ พบเฉพาะหมูบ้าน Back yard ซึ่งการควบคุมโรคยังไม่มีประสิทธิภาพทำให้เกิดการแพร่ระบาดไปยังประเทศเพื่อนบ้าน โดยจาก Romania ได้ระบาดไปยัง Bulgaria, Hungary และ Moldova ส่งผลต่ออุตสาหกรรมการผลิตสุกรในภาพรวมของทั้ง 4 ประเทศ
o สภาพข้อเท็จจริงที่เกิดในยุโรปสรุปได้ว่าบทบาทของคนเป็นปัจจัยหลักทั้งการระบาด และการควบคุม
การระบาดและมาตรการใน Czech Republic
o พบเชื้อไวรัสตั้งแต่มิถุนายน 2560 ถึง เมษายน 2561
o เป็นประเทศเดียวในสหภาพยุโรปที่ประกาศปลอดการระบาดของ ASF
o มีการระบาดเฉพาะหมูป่า พบหมูป่าเสียชีวิต 220-230 ตัว ที่ติดเชื้อ ASF
o ช่วงระบาดแยกโซนระบาดเป็น
- พื้นที่เสี่ยงที่สุด พื้นที่รั้วตีกรอบ 57 ตารางกิโลเมตร
- พื้นที่เสี่ยงสูง พื้นที่ 159 ตารางกิโลเมตร
- พื้นที่เสี่ยงต่ำ พื้นที่ 874 ตารางกิโลเมตร
- พื้นที่เขตเมือง Zlin ที่มีการระบาด พื้นที่ 1,033 ตารางกิโลเมตร
สถานการณ์ของโรคในทวีปเอเชียโดยทั่วไปทุกประเทศกลัว ASF มาก โดยการติดเชื้อเกิดขึ้นในฟาร์มหลังบ้าน กับ ฟาร์มรายย่อย ตั้งแต่ปี 2561 มี 3 ประเทศในเอเชียที่มีการระบาด 1) จีน 2) มองโกเลีย 3) เวียดนาม มีการระบาดที่ไม่มีการรายงานจำนวนมาก มีเกษตรกรจำนวนมากขาดความรู้ทั้งระบบ Biosecurity และการปฏิบัติหลังพบการระบาด มีการบริหารจัดการที่หละหลวมส่งผลให้มีการกระจายสู่ภายนอก การระบาดที่ประเทศจีนยังถือว่าควบคุมไม่ได้ เป็นลักษณะเดียวกับที่เกิดในเวียดนาม
o ประเทศจีนตั้งแต่พบการเกิดโรคในเดือนสิงหาคม 2018 ถึง 13 มีนาคม 2019 มีการระบาด 116 ครั้ง ติดเชื้อ 480,000 ตัว คัดแยกเฝ้าระวังและทำลายรวม 950,000 คน คิดเป็น 0.22% ของสุกรทั้งประเทศ 441,000,000 ตัว ปัญหาที่พบ คือ การทำลายซากสุกรที่ไม่มีประสิทธิภาพ เกษตรกรไม่แจ้งโรคตามความเป็นจริง เนื่องจากไม่มีเงินชดเชย เกษตรกรยังไม่มีความรู้ที่เพียงพอ ความรับผิดชอบต่อส่วนรวม ปัจจัยด้านราคาที่จูงใจให้ขายหมูไปยังที่อื่นที่ราคาสูงกว่า และการสื่อสารที่สับสนเนื่องจากประชาชนรู้ว่าสามารถบริโภคเนื้อสุกรที่เป็นโรคได้จึงมีการจำหน่ายอย่างกว้างขวางไร้การควบคุม
o ประเทศมองโกเลียเริ่มพบการระบาดตั้งแต่เดือนมกราคม 2019 ถึง 13 มีนาคม 2019 มีการระบาด 11 ครั้ง ใน 6 จังหวัด มีการทำลายสุกรจำนวนทั้งสิ้น 2,500 ตัว จากจำนวนรวม 32,000 ตัว
o ประเทศเวียดนาม เริ่มพบการระบาดตั้งแต่กุมภาพันธ์ 2019 ถึง 13 มีนาคม 2019 มีการระบาด 79 ครั้ง ใน 10 จังหวัด มีการทำลายสุกรทั้งสิ้น 6,770 ตัวจากทั้งหมด 27,000,000 ตัว
o ความเสี่ยงการระบาดไปประเทศเพื่อนบ้านจากยูนนาน ไปเมียนม่าร์ มีระยะทาง 19 กิโลเมตร จากตอนกลางของประเทศจีนไปยังตะวันตกเฉียงเหนือของ สปป.ลาว มีระยะทาง 95 กิโลเมตร จากเวียดนามไปยังลาวมีระยะทาง 48 กิโลเมตร และจากเวียดนามไปยังประเทศไทยบริเวณจังหวัดบึงกาฬมีระยะทาง 245 กิโลเมตร
o สรุปภาพรวมปัญหาของการระบาดในอาเซียนคือ พบการระบาดส่วนมากในฟาร์ม Back yard ยังไม่มีการแจ้งโรคเป็นจำนวนมาก การขาดความรู้ของเกษตรกร และ การจัดการ ควบคุมการแพร่ระบาดที่ไม่มีประสิทธิภาพ
Vincent Ter Beek ฝากให้ไปพิจารณากันต่อ
ASF จะเป็นโรคระบาดที่กระจายวงกว้างขึ้นในเอเชีย เป็นไวรัสที่สร้างทั้งความเจ็บป่วยและเจ็บปวดมากทัศนคติและพฤติกรรมของมนุษย์เป็นบทบาทหลักและมีผลมากในแง่ของการควบคุมและการกระจายตัวของการระบาด
o Key Words สำหรับการต่อสู้กับ ASF: ความโปร่งใส ความสุจริตจริงใจ การสื่อสาร การตื่นตัว และ ความร่วมมือ
o ประเทศไทยจะต้องมีการเตรียมตัวที่พร้อมที่สุด
o ถ้ามีสถานการณ์การระบาดเกิดขึ้น (โดย Vincent Ter Beek มองว่าประเทศไทยจะมีการระบาดแน่นอน) จะมีทั้งผู้ชนะ และ ผู้แพ้ ....แต่ประเทศไทยเสียหายใหญ่หลวง
Dr.Nadezhda Konovalova
- การระบาดพบใน domestic pigs
- Stamping out policy ประมาณค่าใช้จ่ายในการทำลายสุกรขุน 20,000 ตัวประมาณ 2.7 ล้านดอลลาร์
รายย่อย-รายกลาง
o การทำลายสุกรจะใช้วิธีการฉีดยา (poison injection)
o ฟาร์มรายย่อยใช้ฝังทำลายซาก รายกลางรายใหญ่ใช้วิธีเผาไฟ ทำลายซาก (burn pit)
o การฆ่าเชื้อยานพาหนะในบริเวณจุดฝังหรือเผาทำลายซาก
o กำหนดเขตโรคระบาด ให้ความรู้แก่ประชาชน เกษตรกรในบริเวณเขตโรคระบาด
o รัฐบาลดำเนินการทำลาย และขุดหลุมฝังโดยมีการโรยปูนขาวในอัตราส่วน 10 กิโลกรัม ต่อ 1 ตารางเมตร (มีการเปิดผ่าท้องสุกรในหลุมเพื่อป้องกันการระเบิดเนื่องจากแก๊สในตัวสัตว์)
o รัฐบาลทำลายเชื้อโรคที่คอกเลี้ยงสุกรของเกษตรกรภายหลังกำจัดหมูทั้งหมด
o การกำจัด manure ในฟาร์มที่เกิดโรค การขนย้ายดินจากฟาร์มที่เป็นโรคออกไปทำลาย หลังจากนั้นใช้ calcium hypochlorite 2 กิโลกรัม ต่อ 1 ตารางเมตร และใช้น้ำ 10 ลิตรต่อ 1 ตารางเมตร พ่นบริเวณที่โรยปูนขาว
o การพ่นยาฆ่าเชื้อทุกวันในถนนที่ใช้สัญจรในบริเวณเขตโรคระบาดในอัตราส่วน calcium hypochlorite 1 ลิตร ต่อ 1 ตารางเมตร
o การเผาทำลายฟาร์มที่เป็นโรค (รายย่อย)
o การทำลายเชื้อโรคในคอกสุกรด้วย calcium hypochlorite และในบริเวณ manure lagoon (10 กิโลกรัม ต่อ 1 ตารางเมตร)
o การพ่นทำลายเชื้อโรคที่จุดผ่านแดนระหว่างประเทศ
o การควบคุมที่สนามบิน
รายใหญ่
o รายงานพบโรคภายใน 24 ชั่วโมง
o Early detection
o หยุดเคลื่อนย้ายสุกรทุกตัวในฟาร์ม รวมทั้งคนงานด้วย
o ส่งตัวอย่างตรวจ PCR ใช้เวลาตรวจเบื้องต้น 6-10 ชั่วโมง โดยตรวจยืนยันที่ห้องปฏิบัติการของชาติ (Pokrov national lab)
o การปฏิบัติตามแผนการทำลายสัตว์
o จัดเตรียมสถานที่เผาทำลายขนาด 230 x 6 เมตร อีก 6 เมตร
o การทำลายเชื้อโรคในโรงเรือนใช้ผลิตภัณฑ์ DuPont Virkon S Tablets ดูปองท์
o ทำลายเชื้อด้วยปูนขาวบริเวณถนนที่ใช้ขนส่งหมูไปทำลายและบริเวณที่ทำลายซาก
สรุปมาตรการขั้นตอนหลักทำลายสัตว์ (stamping out)
o ลงพื้นที่กระจายการตรวจภายใน 48 ชั่วโมง หลังมีรายงานระบาดในพื้นที่
o เมื่อตรวจพบโรคห้ามเคลื่อนย้าย 30 วัน
o ระยะพักเล้า 8 เดือน จึงทำการทดสอบทางชีวภาพ (Bioassay / Biological test) 2 ครั้ง ก่อนการฆ่าเชื้อครั้งสุดท้าย
o ใช้ sentinel 40 วัน
Dr.Roman Navratil, DVN Czech Republic
การจัดการด้านสัตว์ของประเทศของ Czech Republic
o จะมีกฎหมายของกระทรวงเกษตร Veterinary Act No.166/1999(2542) โดยเน้นการปกป้องผู้บริโภคผลิตภัณฑ์จากเนื้อสัตว์ที่จะเป็นผลอันตรายกับสุขภาพของคน กำกับดูแลสุขภาพสัตว์ สัตวแพทย์ ดูแลสวัสดิภาพและคุ้มครองสัตว์
o มีการระบาดเฉพาะหมูป่า ทำแนวรั้วรอบในของพื้นที่ระบาด และพื้นที่การกำจัดหมูป่าในเขตวงนอกที่ขยายออก
มาตรการด้านความปลอดภัยทางชีวภาพฟาร์มรายย่อยและฟาร์มหลังบ้าน ที่ไม่เป็นเชิงพาณิชย์ของ Czech Republic
o ห้ามนำอาหารเหลือจากครัวสาธารณะทั่วไป และ เศษอาหารจากครัวเรือน และผลพลอยได้จากสัตว์ ตามข้อกำหนด EU regulation (EU) No. 1069/2009.
o ห้ามมีการสัมผัสระหว่างหมูเลี้ยงกับหมูป่า รวมไปถึงชิ้นส่วนต่างๆ ของหมูป่า
o เปลี่ยนรองเท้า เสื้อผ้า ทั้งการเข้าและออกจากฟาร์ม
o ห้ามคนเข้าไปสัมผัสหมู รวมถึงหมูป่าที่ถูกล่า ระหว่าง 48 ชั่วโมงหลังมีการระบาด
o โรงฆ่าในเขตการระบาดจะได้รับแจ้งล่วงหน้า 3 วัน ให้อยู่ภายใต้การดูแลของหน่วยงานรัฐด้านสัตว์แพทย์
o การเคลื่อนย้ายสุกรในโซนการระบาดจะต้องได้รับการอนุมัติก่อน
o ห้ามให้อาหารสุกรที่เป็นหญ้าสดในเขตการระบาด ASF
o ห้ามใช้ฟางข้าวกับพื้นโรงเรือนสุกรในเขตการระบาด
o อาคารโรงเรือนต้องมั่นใจว่าหมู่ป่าหรือสัตว์อื่นเข้าไม่ได้
o จัดให้มีจุดฆ่าเชื้อรองเท้าก่อนเข้าฟาร์ม
มาตรการด้านความปลอดภัยทางชีวภาพฟาร์มเชิงพาณิชย์ของ Czech Republic
o ใช้ข้อกำหนดแบบเดียวกับฟาร์มฟาร์มรายย่อยและฟาร์มหลังบ้าน โดยเพิ่มเติม
o จัดทำรั้วป้องกันการเข้ามาจากสัตว์ภายนอก
o ปฏิบัติตามมาตรการความปลอดภัยทางชีวภาพ
o ปฏิบัติตามระเบียบทางสัตวบาลอย่างเคร่งครัด การขนส่งเคลื่อนย้ายสุกรชุดใหม่เข้าเลี้ยงในฟาร์ม
o ให้กำหนดรายละเอียดให้ผู้ปฏิบัติ ดำเนินการในการฆ่าเชื้อยานพาหนะ การจัดการสิ่งปนเปื้อนและข้อปฏิบัติสุขอนามัยบุคลากรเข้าออกฟาร์ม
o ห้ามนำเนื้อสุกร และอาหารที่มีเนื้อสุกรเป็นส่วนประกอบจากภายนอกเข้ามาในฟาร์ม
o เก็บบันทึกข้อมูลบุคลากรเข้าออกโรงเรือนสุกร
o จัดโปรแกรมอบรมบุคลากรในฟาร์ม และอบรมซ้ำเพื่อย้ำความเข้าใจของการปฏิบัติ
o ตรวจสอบการแยกสัดส่วนแต่ละหน่วยการผลิตเสมอๆ
o หลีกเลี่ยงการสัมผัสสุกร ทั้งทางตรงและทางอ้อม จากความเสี่ยงทั้งหลาย
o มั่นตรวจสอบภายในเสมอกับมาตรการความปลอดภัยทางชีวภาพ
o ห้ามเก็บสุกรติดเชื้อ ห้ามนำออกฟาร์มสู่ภายนอก
ความสำเร็จของ Czech Republic
o มีโปรแกรมการตรวจตรา ASF สม่ำเสมอ
o ความร่วมจากทุกฝ่าย ตำรวจ ทหาร
o มีการจำลองสถานการณ์การติดเชื้อและระบาด
o การให้ความร่วมมือระดับเทศบาลท้องถิ่น เอกชนชมรมการล่าสัตว์
o การกระจายอำนาจ กฎหมายเข้มงวด กำหนดบทลงโทษสูง
ผศ.น.สพ.คัมภีร์ กอธีระกุล
- หลังการระบาดใหญ่ของ PRRS ในปี 2549 โครงสร้างฟาร์มสุกรในจีนเปลี่ยนไป มีฟาร์มขนาดใหญ่มากขึ้นในรูปของบริษัท
- จากปี 2556 มีการเปลี่ยนแปลงรูปแบบฟาร์มเป็นรูปแบบในลักษณะเดียวกับสหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป ฟาร์มขนาดใหญ่รูปบริษัทเพิ่มขึ้น มีการลงทุนฟาร์มครบวงจรและหน้าร้านจำหน่ายเนื้อสุกรมากขึ้น
- ปัจจัยที่ทำให้เกิดการระบาดอย่างรุนแรงในประเทศจีน
o ส่วนหนึ่งจากคุณสมบัติของเชื้อ การกระจายในส่วนของเลือด
o อุปนิสัย พฤติกรรมและวัฒนธรรม ในการบริโภคหมู
o การขนส่งที่รวดเร็ว ราคาถูก
o การบริโภคหมูจำนวนมหาศาลภายในประเทศ
- Epidemiology cycle of AFS
o Sylvatic cycle : หมูป่า-เห็บอ่อน
o Tick-pig cycle : เห็บอ่อน-หมูบ้าน
o Domestic cycle : หมูบ้าน-ผลิตภัณฑ์
o Wild boar-habitat cycle : ผลิตภัณฑ์-หมูป่า-สิ่งแวดล้อม
- ต้องเพิ่มการปฏิบัติตามหลัก Biosecurity อย่างเคร่งครัด ที่ผ่านมาการมีวัคซีนในโรคอื่นๆ ทำให้เกิดการหละหลวมในระบบความปลอดภัยทางชีวภาพ ส่งผลกระทบกับการระบาดของ ASF
- การปรับปรุงประตูทางเข้าฟาร์ม ทำพื้นคอนกรีตโดยรอบสำหรับพื้นที่ เอนกประสงค์หน้าฟาร์มโดยต้องไม่ให้น้ำไหลย้อนเข้าสู่ฟาร์ม
- บริเวณทางเข้าประตูฟาร์ม พื้นที่ฟาร์มทำเป็นพื้นซีเมนต์
- ให้เปลี่ยนรองเท้าที่จุดผ่านพร้อมสเปย์ยาฆ่าเชื้อ
- จุดขายเป็นจุดหลักที่ต้องปรับเปลี่ยนให้ห่างตัวฟาร์ม ไม่ให้น้ำชะล้างไหลกลับสูฟาร์ม
- ทำความสะอาดชุดฟอร์ม รองเท้าทุกวัน โดยรองเท้าต้องเพิ่มความถี่ในการล้างฆ่าเชื้อ
- เนื้อหมู ผลิตภัณฑ์หมู ห้ามเข้าฟาร์มเด็ดขาด
- พื้นที่โซนเลี้ยงปรับสถานะความปลอดภัยสูงสุดจากเชื้อโรค ห้ามบุคคลภายนอกเด็ดขาด เข้มงวดห่วงโซ่อาหาร
เชื้อคงทนสูง อยู่ในเลือดปริมาณมาก แพร่โรคต่อได้อย่างคิดไม่ถึงSource of transmission; carcass, dead pig, blood, offal, body fluid
o ไม่มีวัคซีนใช้ หมูเราจะมีความคุ้มโรคเป็นศูนย์ ต้องไม่ให้เชื้อ ติดเข้ามาในฟาร์มป้องกันสถานเดียว ทอนเชื้อให้ลดลง ผ่านหลายด่านจนเชื้อหมดก่อนถึงตัวหมู
o ทำค่ายกล ฝึกฝนจนใช้คล่อง เข้าใจลึกซึ่งว่าเชื้อจะเข้าอย่างไร จะเข้าทางช่องไหน อุดรูรั่ว อุดช่องว่างให้หมด
o จุดสำคัญที่ต้องย้ำ เสี่ยงมากๆ และเชื้อเข้าหลักช่องทางนี้ คือ
ก.เล้าขาย(หรือการจับหมูขายขึ้นรถจับหมู)
ข.ประตูฟาร์ม คน-รถ-อุปกรณ์-อาหาร ขนเข้าออก
ค.การเชื่อมต่อ ระหว่างโซนเลี้ยงหมูกับโซนออฟฟิศ
โซนเลี้ยงหมูกับประตูทางเข้าฟาร์ม เชื่อมต่อโดยคน พนักงาน เข้าออกตลอดวัน พักในฟาร์มและพักนอกฟาร์ม เชื่อมต่อถึงกันโดยรถพวงเล็กขนหมู รถเข็น กรง ขนหมูต้องล้างพื้นรถทุกเที่ยว เชื่อมต่อถึงกัน จากการขายแม่หมูปลดคัดทิ้ง หมูป่วยคัดทิ้ง หมูตาย
มีคนมาขายเนื้อหมูราคาถูก มักหลุดมาจาก Stamping out เป็นหมูติดโรคแล้ว อันตรายสุดๆ แพร่โรคติดโรคทันที
