คุณภาพและความปลอดภัยของเนื้อสุกร

คุณภาพและความปลอดภัยของเนื้อสุกร

ผู้ช่วยศาสตราจารย์นายสัตวแพทย์ ดร.สุเจตน์  ชื่นชม

ภาควิชาสัตวบาล คณะเกษตร กำแพงแสน มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

        เมื่อพูดถึงคุณภาพและความปลอดภัยของเนื้อสุกร ทุกท่านคิดว่าความหมายน่าจะคล้ายกัน แต่จริงๆแล้วคำว่าคุณภาพกับคำว่าความปลอดภัย ไม่เหมือนกัน เพราะเนื้อสุกรที่มีคุณภาพที่ดีอาจจะไม่ปลอดภัยก็ได้ เช่น มีการเสริมสารเร่งเนื้อแดงเพื่อทำให้เนื้อสุกรมีคุณภาพที่ดี สีสันสวยงาม มีเนื้อแดงมาก มันน้อย แต่ไม่ปลอดภัยในการบริโภคเพราะมีสารเร่งเนื้อแดงอยู่ ในทางกลับกันเนื้อสุกรที่ปลอดภัยอาจจะมีคุณภาพไม่ดี เช่นเนื้อสุกรที่เลี้ยงแบบไม่ใช้สารเร่งเนื้อแดง สีของเนื้อสุกรอาจจะจาง มีไขมันมาก ซึ่งในมุมมองผู้บริโภคเห็นว่าคุณภาพไม่ดี ฉะนั้นสองคำนี้จึงไม่เหมือนกัน แต่ผู้บริโภคต้องการเนื้อที่มีทั้งคุณภาพและความปลอดภัย ฉะนั้นพวกเราจึงต้องผลิตเนื้อสุกรที่มีคุณภาพที่ดีและมีความปลอดภัยแก่ผู้บริโภค

        ความปลอดภัยของเนื้อสุกรจะได้มาจากขั้นตอนการเลี้ยงที่มีการใช้สารเคมีให้น้อยที่สุดหรือไม่ใช้เลย สารเคมีส่วนใหญ่ที่ได้มาจากกระบวนการเลี้ยงสุกร เช่น สารปฏิชีวนะ โลหะหนัก ยาฆ่าแมลง อาจมีการปนเปื้อนมาจากฟาร์มสุกรที่ผู้เลี้ยงไม่ได้คำนึงถึงการตกค้างของสารดังกล่าวในเนื้อสุกร ฉะนั้นการที่เราจะลดการใช้สารเคมีทั้งหลายดังกล่าวข้างต้น เราจึงควรหันมาให้ความสำคัญกับการจัดการฟาร์มที่ดีเพื่อลดปัญหาการเกิดโรค และจำเป็นต้องใช้ยาปฏิชีวนะและสารเคมีในการควบคุมป้องกันโรคดังกล่าว การจัดการฟาร์มสุกรที่ดีประกอบไปด้วย การจัดการที่อยู่อาศัยของสุกรให้มีโรงเรือนที่สะอาด มีระบบป้องกันเชื้อโรคเข้าสู่ตัวสุกร มีอุปกรณ์ที่ใช้ในการเลี้ยงเหมาะสมต่อชนิดของสุกรนั้นๆ และที่สำคัญอย่าเลี้ยงสุกรแน่นเกิน เพราะการที่เราเลี้ยงสุกรแน่นทำให้เกิดความเครียดต่อสุกรและยังเปิดโอกาสให้มีการแพร่ระบาดของโรคในระบบทางเดินหายใจมากขึ้น การจัดการด้านน้ำและการให้น้ำแก่สุกร คุณภาพของน้ำเป็นปัจจัยที่สำคัญมากในการดำรงชีวิตของสุกร ลองนึกถึงคุณภาพน้ำในฟาร์มของท่าน ท่านกล้าดื่มหรือไม่ คำตอบที่ได้ส่วนใหญ่จะไม่กล้าเพราะสกปรก ฉะนั้นท่านยังเอาน้ำที่ท่านเองยังไม่กล้าดื่มมาเลี้ยงสุกร แล้วจะไม่ให้สุกรป่วยได้อย่างไร ในขณะที่สุกรจะได้รับเชื้อโรคอยู่ตลอดเวลา โดยเฉพาะโรคในระบบทางเดินอาหาร ท่านก็แก้ปัญหาโดยการใส่ยาปฏิชีวนะลงในอาหารให้สุกรกินแทนที่จะไปแก้ไขปัญหาที่ต้นเหตุคือการทำให้น้ำสะอาดปราศจากเชื้อโรคแค่นั้นเอง การจัดการเรื่องอาหารและวัตถุดิบอาหาร ปัจจุบันสุกรได้รับสารอาหารตามที่มันควรจะเป็นหรือไม่ คุณภาพของวัตถุดิบที่นำมาทำเป็นอาหารให้สุกรดีเพียงพอหรือไม่ มีสิ่งปลอมปนมากน้อยแค่ไหน ท่านน่าจะรู้ดีอยู่แก่ใจ แล้วท่านก็นำวัตถุดิบเหล่านั้นมาผลิตอาหารให้สุกร สารเคมีหรือสิ่งเจือปนทั้งหลายที่อยู่ในอาหารก็จะตกค้างอยู่ในเนื้อสุกร แล้วเนื้อสุกรจะปลอดภัยได้อย่างไร การจัดการด้านสุขภาพสัตว์ก็เป็นปัญหาใหญ่อีกปัญหาหนึ่งในอุตสาหกรรมการผลิตสุกร แน่นอนในทุกฟาร์มจะไม่มีทางที่เราจะกำจัดเชื้อโรคออกไปได้หมดแล้วทำให้สุกรไม่เป็นโรค เราควรเลี้ยงสุกรให้อยู่กับเชื้อโรคอย่างสมดุล หมายความว่าเราต้องสร้างความแข็งแรงให้แก่สุกรโดยการจัดการที่ดีดังกล่าวข้างต้น ในการควบคุมป้องกันโรคเราหวังพึ่งการทำวัคซีน แล้วเราสามารถเชื่อมั่นในวัคซีนได้ร้อยเปอร์เซ็นต์หรือไม่ การทำวัคซีนคือเครื่องมืออย่างหนึ่งแค่นั้นในหลายๆ อย่าง ในการควบคุมป้องกันโรค ยังมีอย่างอื่นอีก เช่น ระบบ Bio-security การเลี้ยงแบบ All in-all out  การทำมาตรฐานฟาร์มต่างๆ เหล่านี้ก็เป็นเครื่องมือที่ดีในการควบคุมป้องกันโรค ฉะนั้นเราจะหวังพึ่งการทำวัคซีนอย่างเดียวไม่ได้ ต้องทำทุกอย่างดังกล่าวข้างต้นพร้อมกัน เรื่องความสะอาดของฟาร์มก็เป็นเรื่องหนึ่งที่ทุกท่านยังไม่ให้ความสนใจที่จะทำ เชื้อโรคชอบความสกปรกและความชื้น ท่านทำให้เชื้อโรคในฟาร์มน้อยลงโดยทำให้แห้งและสะอาด การจัดการด้านการเลี้ยงดูเป็นเรื่องที่สำคัญที่สุดที่จะทำให้เกิดปัญหากับสุขภาพหรือไม่ เพราะการจัดการกับตัวสุกรไม่ว่าเรื่องใดก็แล้วแต่ มักจะมีปัญหากับสุขภาพสุกรตามมาเสมอ (มากกว่าร้อยละแปดสิบของการจัดการต่อตัวสุกรมีผลต่อสุขภาพ) เช่น ให้อาหารและน้ำที่คุณภาพไม่ดี การทำวัคซีน การตอน การช่วยคลอด การระบายอากาศไม่ดี เลี้ยงแน่นเกินไป ล้วนแต่มีผลต่อสุขภาพสุกรทั้งสิ้น เรื่องการจัดการเลี้ยงดูสุกรที่ดีเป็นเรื่องที่ทำยากเพราะต้องอาศัยความเข้าใจของผู้เลี้ยงตลอดเวลา ต้องทำอย่างต่อเนื่องและมีเรื่องที่ต้องทำเยอะมาก ดังนั้นเกษตรกรจึงละเลยและพยายามจะไม่พูดถึง และก็ไปหวังพึ่งการรักษามากกว่าการป้องกันโรคที่ต้นเหตุ ฉะนั้นการป้องกันโรคที่ดีที่สุดคือการเน้นที่การจัดการที่ดีในทุกเรื่อง และการจัดการฟาร์มที่ดียังเกี่ยวเนื่องไปถึงความปลอดภัยของเนื้อสุกรอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ เราควรหันมาให้ความสำคัญกับการจัดการฟาร์มกันดีกว่า

        ปัญหาความปลอดภัยของเนื้อสุกรนอกจากสารเคมีที่ตกค้างในเนื้อ ยังมีปัญหาใหญ่อีกอันหนึ่งคือ การตกค้างของเข็มฉีดยาและการเกิดฝีและการพบหนองในบริเวณที่ฉีดยาดังในรูป ผู้เลี้ยงควรให้ความสนใจ และตระหนักถึงความปลอดภัยต่อผู้บริโภคด้านนี้ด้วย แก้ไขปัญหาดังกล่าวข้างต้นได้โดยมีการจำกัดผู้ปฏิบัติงาน สอนอบรมให้เข้าใจถึงการฉีดยาที่ถูกต้องทั้งตำแหน่งของการฉีดและความสะอาดของเครื่องมือและอุปกรณ์ที่ใช้ในการฉีด เพราะอันตรายชนิดนี้ที่พบได้ในเนื้ออาจทำให้เกิดอันตรายต่อผู้บริโภคอย่างใหญ่หลวง

        ส่วนคุณภาพของเนื้อสุกร ผู้บริโภคเริ่มมีความรู้และให้ความสนใจกับคุณภาพของเนื้อสุกรแต่ละส่วน เพราะมีการส่งเสริมแนะนำให้เข้าใจถึงคุณภาพของเนื้อสุกร คุณภาพที่ดีของเนื้อสุกรที่ผู้บริโภคต้องการประกอบไปด้วย เนื้อสุกรควรมีสีสันสวยงาม มีความนุ่ม และยังคำนึงถึงรสชาติของเนื้อแต่ละชิ้นส่วน ดังนั้นเรื่องคุณภาพของเนื้อ เกษตรกรต้องให้ความสำคัญ การที่เนื้อจะมีคุณภาพหรือไม่ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ของสุกร อาหาร การเลี้ยงดู และขั้นตอนในการฆ่าและการจัดการเนื้อสุกรที่ได้หลังจากการฆ่า แน่นอนเนื้อสุกรที่จะมีคุณภาพดีได้ต้องมาจากสุกรที่สุขภาพดีแข็งแรงและไม่ป่วยเป็นโรค ฉะนั้นเราจึงควรมาให้ความสนใจกับการป้องกันโรคโดยเน้นการจัดการที่ดีเพื่อลดปัญหาความไม่ปลอดภัยจากการตกค้างของสารเคมีที่เป็นอันตรายต่างๆ และเพื่อคุณภาพที่ดีของเนื้อสุกรตามที่ผู้บริโภคต้องการ